Omurga Kırıkları
Omurga, birbirlerine eklemler, diskler (omurlar arası yastık) ve bağlarla bağlanan 33 adet omur denilen kemikten oluşan bir yapıdır. Omurga, gövdemizin destek yapısı ve gövde hareketlerini sağlayan sistem olmasının yanı sıra orta kısmında yer alan kanalda barındırdığı omurilik için de koruyucu nitelikte bir fonksiyon da taşımaktadır.
Omurga kırıklarının en sık karşılaşılan nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
-
Yüksekten düşme
-
Trafik kazaları
-
Spor kazaları
-
Osteoporoz
-
Omurga tümörleri
Omurga kırıkları, genellikle tek omurda olmakla birlikte %20-30 oranında birden fazla omurda da görülebilir. Omurga kırıklarını belirli özellikleri sebebiyle 3 ana başlıkta sınıflandırabiliriz.
Kompresyon Kırıkları
Omurganın ön bölgesinin ezilmesi sonucu oluşur. Gövdeyi öne eğilmeye zorlayan travmalarda görülür. Ezilme değişik boyutlarda oluşabilir. “Seat Belt” yaralanması yani taşıtlardaki emniyet kemerine bağlı gerçekleşen kompresyon kırıkları da bu grupta değerlendirilmelidir; ancak bu tarz vakalarda omurganın yumuşak dokularında da hasar oluşabileceği unutulmamalı ve ayrıca değerlendirilmelidir.
Burst (Patlama) Kırıkları
Genellikle yüksekten düşme sonucu görülürler. Oluşan kırık parçalarının omurilik kanalına doğru da hareket edebilme potansiyeline sahip olmaları nedeniyle omurilik yaralanması görülmesi olasıdır.
Omurganın kırıklı çıkıkları
Çok şiddetli travmalar sonrası gelişir. Sıklıkla omurilik yaralanması ile birliktedir.
Omurga kırığının belirtileri
Kırığın olduğu bölgede genellikle ilk belirti ağrıdır. Kırık bölgesinde oluşan kas spazmı bu ağrıyı arttırır. Omurilik yaralanması varsa derecesine göre kol veya bacaklarda uyuşma, halsizlik, hissizlik ve kuvvet kaybı olabilir. Yine kişide yaralanmanın yeri ve derecesine bağlı olarak idrar ve dışkıyı tutamama veya hissedememe gibi şikayetler gelişebilir. Tam omurilik yaralanmalarında ise yaralanmanın oluştuğu bölgenin altında kalan tüm vücut bölgesini kapsayan tam felç görülebilir.
Tedavi edilmeyen hastalarda geç dönemde kırığa bağlı olarak kifoz (kamburluk) görülebilir ve/veya bu bölgede ağrı gelişebilir.
Omurga kırığının tanısı
Kesin tanı radyolojik inceleme ile konur. Yine radyolojik inceleme ile kırığın yeri ve derecesi belirlenir.
-
Direkt radyografi; kemikte oluşan hasarı gösterir
-
Bilgisayarlı tomografi (BT, CT); kemikte oluşan hasarı daha ayrıntılı bir şekilde gösterir.
-
Manyetik rezonans (MRI); kırık bölgesindeki yumuşak doku ve omuriliğin durumunu değerlendirmede kullanılır.
Omurga kırığının tedavisi
Amaç omurganın normal şekil ve bütünlüğünün korunmasıdır.
Omurun, %50’sinden daha az bir çökme varlığında; yumuşak doku yaralanması olmayan seat belt tipi yaralanmalarda; omuriliğe bası oluşturmayan ve kifoza sebebiyet vermeyecek nitelikteki burst tipi kırıklarda ekstansiyon tipi bir korse yardımıyla tedavi mümkün olmaktadır. Akut dönemde istirahat ve ağrı kesici kullanımı önerilir.
Bir omurun yüksekliğinin %50’sinden fazla çökme varsa; yumuşak doku yaralanması olan seat belt tipi kırıklarda; omurga veya sinir köklerine bası oluşturan burst tipi kırıklarda; omurganın kırıklı çıkıklarında cerrahi tedavi uygulanır. Buna ek olarak omurilik yaralanması olan hastalarda da rehabilitasyonu kolaylaştırma amacıyla cerrahi tedavi uygulanır.
Omurga kırıklarının iyileşme süresi 6-12 haftadır.
Enstrümantasyon, füzyon, dekompresyon
Cerrahi tedavi kırık bölgenin vidalar ve bu vidaları birbirine bağlayan rodlar kullanılarak sabitlenmesi ve bu bölgedeki omurların kemikler yerleştirilerek birbirlerine kaynatılması şeklinde uygulanır. Bazı çökme kırıklarında ve özellikle osteoporotik kırıklarda kifoplasti denilen yöntemle omurun yüksekliği olabildiğince düzeltilir ve oluşan boşluk kemik çimentosu ile doldurulur. Kırık omurilik üzerinde bası oluşturuyorsa omurun arkasındaki kemik halka çıkarılarak omurilik serbestleştirilir.